به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین جواد سلیمانی امیری پژوهشگر تاریخ اسلام با حضور در یکی دیگر از سلسله نشست های «راه و مکتب نصرالله» که از سوی مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه تولید و از تلویزیون اینترنتی پاسخ پخش شد، به بررسی سیره اهل بیت علیهم السلام در مواجهه با شکست ها و کارشکنی ها پرداخت و گفت: در شرایط حاضر پرداختن به این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ زیرا در این مقطع از تاریخ انقلاب اسلامی با چالش های مختلفی هم در درون جمهوری اسلامی ایران و هم در منطقه، جبهه مقاومت و جهان اسلام مواجه هستیم.
وی اظهار کرد: اگر به اطراف مسائل و چالش های پیش آمده نگاه نشود، ممکن است موجب سستی و ناامیدی برخی از نیروهای انقلاب اسلامی گردد. اما باید بدانیم که مشابه همین چالش ها و کاستی ها را در صدر اسلام هم داشته ایم.
حجت الاسلام والمسلمین سلیمانی امیری حکومت تحویل داده شده به امت اسلامی بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) را حکومتی منسجم برشمرد و گفت: متأسفانه این حکومت با چالش بزرگی مواجه شد و آن انحراف مسیر خلافت بود.
پدید آمدن اختلاف طبقاتی پس از رحلت رسول اکرم(ص)
وی بیان داشت: به دنبال انحراف در مسئله خلافت فتوحاتی پیش آمد که طی آن ها موازین اسلامی به طور دقیق رعایت نشد، فرهنگ آن فتوحات آرام آرام جامعه را به سمت اشرافیت، تجمل گرایی و تکاثر ثروت سوق داد و در تقسیم بیت المال چالش هایی برای امت اسلامی به وجود آمد که نتیجه همه آن ها پدید آمدن اختلاف طبقاتی بود. همچنین در زمان خلیفه سوم دستگاه قضایی به درستی عمل نمی کرد، حدود الهی در مورد برخی از خواص جاری نمی شد و در همان حال در قبال برخی دیگر سختگیری به عمل می آمد. همه این ها موجب ایجاد نارضایتی هایی در جامعه شد.
حضرت امیرالمؤمنین(ع) سراغ اقدامات اصلاحی رفت
عضو هیئت علمی گروه تاریخ مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با تأکید بر اینکه حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) وقتی به خلافت رسید اقدام به حرکت های اصلاحی نمود، تصریح کرد: اولین حرکت ایشان این بود که فرمود بیت المال باید به صورت مساوی تقسیم شود. این موضوع سبب ایجاد چالش و اعتراض برخی از خواص و حتی نزدیکان به آن حضرت شد. حتی برادر و خواهر حضرت به ایشان اعتراض نمودند و گفتند ما زندگی هایمان را با حقوقی که از دیوان خلیفه دوم دریافت می کردیم وفق داده ایم و نمی توانیم از آن دست بکشیم. اما حضرت امیر(ع) استقامت کرده و از اصول خود کوتاه نیامدند.
وی گفت: در انتصابات نیز فشارهای مختلفی به حضرت علی(ع) تحمیل شد. برخی گفتند این کارگزارانی که عزل کرده اید کارگزاران خلفای قبلی بوده اند؛ مگر خلفای پیشین را قبول ندارید؟!
حجت الاسلام والمسلمین سلیمانی امیری اظهار کرد: حضرت علی(ع) آن زمانی که می خواستند حدود الهی را به طور مساوی بین مردم اجرا کنند نیز تحت فشار قرار گرفتند. ایشان در مقابل این چالش ها مقاومت می کردند که در نهایت جنگ جمل شکل گرفت و افرادی همچون طلحه و زبیر که می گفتند چرا بدون مشورت با ما حکم صادر می کنید و یا چرا ما باید مساوی با دیگران از بیت المال دریافت کنیم؟!
وی متهم کردن حضرت علی(ع) به قتل عثمان را بهانه ای برای ایجاد جنگ جمل خواند و افزود: پس از اتمام جنگ جمل کینه های مردم بصره نسبت به حضرت امیر(ع) زیاد شد؛ زیرا در آن جنگ کشته داده بودند. سپس وقتی آن حضرت به کوفه بازگشته و به دنبال سیاست های اصلاحی خود رفتند جنگ صفین برپا شد و معاویه آمد و گفت من می خواهم از عثمان خونخواهی کنم.
بی بصیرت ها شمشیر بر گلوی مبارک حضرت علی(ع) گذاشتند!
این پژوهشگر تاریخ اسلام با اشاره به اینکه جنگ صفین ۱۱۰ روز به طول انجامید، گفت: در این جنگ ۹۰ عملیات صورت گرفت و فتنه قرآن بر بالای نی در همین جنگ پیش آمد. در نتیجه این فتنه بود که عده ای از کسانی که بصیرت لازم را نداشتند دچار تردید شده، گفتند نباید بجنگیم و شمشیر بر گلوی مبارک حضرت علی(ع) گذاشتند و ایشان را تهدید کردند که یا به مالک دستور می دهی برگردد یا شما را می کشیم!
وی جریان حکمیت را نتیجه بی بصیرتی خواص صدر اسلام دانست و گفت: در نتیجه این جریان بود که مسئله مذاکره به حضرت امیرالمؤمنین(ع) تحمیل شد. شکست حاصل شده از مذاکره موجب ایجاد ناامیدی در میان مسلمانان و باز هم تهاجم به سمت حضرت علی(ع) گشت. برخی از یاران آن حضرت که حکمیت را به ایشان تحمیل کرده بودند حالا می گفتند شما چرا حکمیت را پذیرفتید و شما کافر شده اید! اما حضرت امیرالمؤمنین(ع) در همه این موقعیت ها آرامش دارند، امیدوارند و همه را به مبارزه با استکبار جزیرة العرب یعنی بنی امیه فرا می خوانند.
حجت الاسلام والمسلمین سلیمانی امیری در پرداخت به جریان خوارج تصریح کرد: این جریان متشکل از افراد به ظاهر باایمان و انقلابی آن دوران بود. حدود چهارنفر از این افراد در جنگ ها کشته و زخمی شده بودند و همین امر بر ایجاد ابهامات و سردرگمی مردم می افزود. اما حضرت امیر(ع) با وجود تبلیغات همین جریان علیه ایشان، همچنان امیدوار بوده و از مبارزه با استکبار کوتاه نیامدند.
عوامل مهم در امیدواری و آرامش حضرت امیرالمؤمنین(ع) حتی در سخت ترین شرایط
وی افزود: به نظر می رسد دو عامل موجب امیدواری حضرت امیرالمؤمنین(ع) در شرایط مختلف بوده است؛ یکی آن سنت الهی است که حضرت می دانستند اگر به وظیفه خودشان در نصرت دین خدا عمل کنند، این امر موجب سرازیر شدن نصرت الهی خواهد بود. آن حضرت به یاری خداوند اطمینان کامل داشتند. البته باید بدانیم که یاری کردن خدا شامل چندین شکل مختلف می تواند باشد. تنها یک شکل آن پیروزی ظاهری و غلبه نظامی بر سپاه دشمنان امیرالمؤمنین(ع) بود و شکل دیگر آن الگو شدن نوع حکومت آن حضرت و اندیشه حکومتی ایشان برای تاریخ حیات بشر می باشد که در حال حاضر این اتفاق افتاده است.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: از مهمترین ویژگی های الگویی حکومت علوی برای نسل های بعد از ایشان ایستادگی در برابر مستکبرین، تلاش برای تحقق عدالت و حمایت از محرومان بود. این الگو که در چهار سال و نه ماه به منصه ظهور رسید اما تا به امروز که ۱۴۰۰ سال بعد از آن دوران است، آثار آن باقی ماند.
توجه و بصیرت حضرت امیرالمؤمنین(ع) نسبت به فرصت ها و رشد جامعه اسلامی
وی دومین عامل امیدواری حضرت امیرالمؤمنین(ع) در شرایط دشوار را توجه و بصیرت ایشان نسبت به فرصت ها و رشد جامعه اسلامی دانست و عنوان داشت: اگر زمان رسول خدا(ص) در جزیرة العرب بسیاری از افراد به ولایت حضرت امیرالمؤمنین(ع) تن نمی دادند و در سقیفه جز یک نفر که در کتاب کامل ابن اثیر آمده است که فریاد زد اگر یک نفر در این جا باشد کسی در برتری او تردیدی ندارد، اما کسی نیامد نام مبارک حضرت علی(ع) را در آن جمع بر زبان بیاورد، ولی در زمان حکومت ایشان می بینیم که شیعیان زیادی پیدا شدند و این رشدی بود که آن حضرت می دیدند.
پیروزی بزرگ برای اسلام
حجت الاسلام والمسلمین سلیمانی امیری یادآور شد: رشد جامعه شیعه و تربیت نیروهای نابی که سلول های جامعه شیعی بعد از رحلت رسول اکرم(ص) در زمان خلافت حضرت علی(ع) را تشکیل می دادند، یک پیروزی بزرگ برای اسلام بود.
"ما زندگی می خواهیم"
وی در ادامه به برخی وقایع دوران حیات امام حسن مجتبی(ع) پرداخت و گفت: در زمان آن حضرت از یک جهتی فشارها و عوامل ناامیدکننده بیشتر شد؛ به طوری که وقتی حضرت به یارانش فرمود معاویه به من پیشنهاد صلح داده و نظر من جنگیدن است، نظر شما چیست، اکثر آنان گفتند که "ما زندگی می خواهیم!"
عضو هیئت علمی گروه تاریخ مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) یاران امام حسن(ع) را عده بسیار کمی برشمرد و اظهار کرد: امام حسن(ع) وقتی دیدند نیرویی برای مقابله با معاویه ندارند و اکثر یاران ایشان گمان می کنند بنی امیه صرفاً یک گروه مسلمان خاطی هستند و دچار کفر نیستند، مجاب شدند صلح را بپذیرند. این یک چالش بزرگ بود که در نتیجه آن حکومت از دست اهل بیت(ع) در آمد و به دست معاویه فرزند ابوسفیان افتاد.
وی افزود: امام حسن(ع) زمانی که بعد از دو سال و در نتیجه فشارهای حکومت بنی امیه کافر بودن این خاندان برای شیعیان کوفه، عده ای از آن ها نیز امام(ع) آمدند و گفتند چرا صلح را پذیرفتید و ما می آمدیم و شما را یاری می کردیم، آن حضرت در پاسخ فرمودند: شما نگران نباشید، به خانه هایتان بروید و برای فرصت مناسب جهت قیام آماده شوید. آن حضرت در این شرایط فرصت را می دیدند که در میدان مانده بودند. آن فرصت بیدار شدن تدریجی جامعه شیعه در پی پیمان صلح و به اثبات رسیدن ذات پلید بنی امیه برای مردم بود.
میدانستند که یزید فردی فاسق و شارب الخمر است، اما مشکل اینجا بود که جرأت حمایت از اهل بیت(ع) را نداشتند
حجت الاسلام والمسلمین سلیمانی امیری تصریح کرد: اوضاع در زمان امام حسین(ع) بهتر از عصر امام حسن(ع) بود. در آن زمان امت اسلامی فهمیده بود که یزید فردی فاسق و شارب الخمر است و اهل بیت(ع) صاحب حق هستند. اما مشکل اینجا بود که جرأت حمایت از اهل بیت(ع) را نداشتند. در این شرایط موازنه نابرابری ایجاد شده بود که مردم در دل هایشان حسین بن علی(ع) را دوست داشتند، اما جرأت اقدام علیه حکومت یزید در وجودشان نبود.
وی در تبیین وقایع بعد از شهادت امام حسین(ع) اظهار کرد: همان مردمانی که غیرت دینی خود را تا پیش از عاشورا از دست داده و در مقابل ظلم های حکومت یزید سکوت پیشه کرده بودند، پیام استقامت و جان فشانی حضرت سیدالشهدا(ع) و یاران ایشان را دریافت کرده و پس از شهادت آن حضرت آرام آرام قیام کرده و بعد از آن ما شاهد قیام مردم مدینه علیه یزید، قیام مختار، قیام توابین، نهضت اشک و زیارت در میان شیعیان و حتی خشم و تنفر سایر اقشار مسلمانان نسبت به حکومت یزید بودیم. تا جایی که یزید مجبور شد از کشتن امام حسین(ع) برائت بجوید.
بازگشت مرجعیت دینی و سیاسی به سمت اهل بیت(ع)
استاد حوزه و دانشگاه گفت: در زمان امام باقر(ع) شعرا اشعار مختلفی را سرودند که در آن ها گفته شد با کشته شدن امام حسین(ع) دین را ذبح کردند. در نتیجه آرام آرام بیداری ایجاد شد و مرجعیت دینی به سمت اهل بیت(ع) بازگشت که در زمان امام صادق علیه السلام به اوج خود رسید. شهادت امام حسین(ع) موجب بازگشت مرجعیت سیاسی نیز به سمت اهل بیت(ع) شد؛ در سال ۱۳۲ هجری قمری آن کسانی که علیه حکومت بنی امیه قیام کردند شعارشان «الرضا من آل محمد(ص)» بود. زیرا مهر امام حسین(ع) در دلها نشست.
وی امام حسین(ع) را الگوی امید و آرامش در سخت ترین شرایط تاریخ اسلام برشمرد و گفت: ایشان در آنچنان وضعیت وخیمی قرار گرفته بودند که حتی اعضای خاندانشان به آن حضرت می گفتند به سمت کوفه نرو و جهاد تو و کشته شدن تو ثمری ندارد. اما ایشان در پاسخ به آن ها می فرمودند ناامید نباشید؛ انی لم اخرج اشرا و لا بطرا و لا مفسدا و لا ظالما و انما خرجت لطلب الاصلاح فی امة جدی(ص). آن حضرت می فرمایند اصلاً اصلاح را در غلبه نظامی نبینید. شهادت امام حسین(ع) طوفانی در دل های امت اسلامی برپا کرد که تا امروز هم ادامه دارد.
شهید سیدحسن نصرالله: اگر ما شهید شویم باز هم پیروزیم و با شهادت خود آن ها را نابود خواهیم کرد
حجت الاسلام والمسلمین سلیمانی امیری با یادآوری برخی از مواضع شهید سید حسن نصرالله، ابراز داشت: سید مقاومت در عصر ما با الگو گرفتن از امام حسین(ع) می گوید از سلاح های اسرائیل نترسید، اگر ما غلبه نظامی پیدا کنیم که پیروزیم و اگر ما شهید شویم باز هم پیروزیم و با شهادت خود آن ها را نابود خواهیم کرد. منطق حضرت سیدالشهدا(ع) قرن ها بعد زنده و حیات بخش به دست ما رسیده و دارد انسانیت را در سطح جهان احیا می کند.
وی اظهار کرد: حضرت سیدالشهدا(ع) در شرایط بسیار سختی که موجب ناامیدی بسیاری از شیعیان شده بود، کاملاً امیدوار هستند؛ زیرا نتایج قیام خود حتی در صورتی که به شهادت برسند را به خوبی می بینند.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در پایان اصلاح در غیرت دینی مردم را یکی از اصلی ترین نتایج قیام عاشورا برشمرد و گفت: اصلاح در دین و مذهب و احیای اسلام ناب و همچنین اصلاح در عرصه سیاست نیز از دیگر نتایج مهم و محوری قیام عاشورا بود که رشد جامعه اسلامی در ابعاد مختلف را به دنبال داشت و تا به امروز نیز این نتایج کاملاً محسوس است.
